Na een jaar ‘brugpensioen’ is 0,62 procent weer aan het werk

Van de 6.287 personen die in februari 2022 in het Stelsel van Werkloosheid met bedrijfsToeslag (SWT) zaten, zijn er een jaar later 39 weer aan de slag. Dat is 0,62 procent of minder dan 1 op de 160. Dat blijkt uit cijfers die onderzoekers van de UGent opvroegen bij de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB). De lage terugkeer van SWT’ers naar werk kan niet verklaard worden door de houding van werkgevers, leert een experiment onder supervisie van Stijn Baert, professor arbeidseconomie aan de UGent.

Het SWT is opvolger van het vroegere brugpensioen. Dat stelsel geeft wie ontslagen wordt op latere leeftijd een bedrijfstoeslag bovenop de werkloosheidsuitkering. Met het SWT beoogt de overheid een terugkeer naar werk: de VDAB volgt SWT’ers op en als die passende vacatures doorstuurt, zijn SWT’ers verplicht om te solliciteren.

Tussen voornemens en resultaten zit een levensgroot verschil, aldus de onderzoekers van UGent. Van de 6.287 ingeschreven SWT’ers in februari 2022, zijn er een jaar later slechts 39 opnieuw aan de slag.

Geen ongelijke behandeling

De lage hertewerkstellingscijfers van SWT’ers kunnen niet verklaard worden door ongelijke behandeling van werkgevers tijdens het sollicitatieproces. De onderzoekers lieten in een experiment 360 professionele Vlaamse recruiters elk vijf fictieve jobkandidaten beoordelen.

Sollicitanten bleken niet minder kans te maken op een jobgesprek of aanwerving wanneer ze solliciteren vanuit SWT in vergelijking met wanneer ze vanuit klassieke werkloosheid solliciteren met een gelijkaardige leeftijd en werkloosheidsduur. Onder wie al twee jaar of langer werkloos is, is er zelfs een duidelijk hogere kans om aangeworven te worden wanneer zij in SWT zitten.

Werknemerszijde

Hetzelfde geldt – in het algemeen – voor mannelijke kandidaten: wanneer ze vanuit SWT solliciteren geven werkgevers hen net (licht) meer kansen dan wanneer ze vanuit reguliere werkloosheid solliciteren. “SWT lijkt dus een verzachtend effect te hebben op de stigmatisering van werkloosheid. Dit sluit aan bij eerder onderzoek waarin werkloosheid voornamelijk stigmatiserend bleek te zijn na verloop van tijd en dan specifiek bij mannen. Tegenover wie ondanks de extra inkomenssteun binnen SWT toch solliciteert, lijkt men milder te staan”, zegt doctoraal onderzoeker Axana Dalle.

De oorzaken van de lage hertewerkstellingscijfers lijken veeleer langs werknemerszijde gezocht te moeten worden. “Door de hogere uitkering kunnen SWT’ers beter hun levensstandaard aanhouden, wat mogelijk in de feiten tot minder sollicitaties leidt. Al kunnen ook de beperktere doorverwijzingen door de VDAB van SWT’ers in vergelijking met andere werklozen een rol spelen”, luidt het.

Reactie VDAB

In een reactie stelt de VDAB dat alle werkzoekenden in het stelsel van werkloosheid met een toeslag (SWT) wel degelijk een aanbod van vacatures krijgen, maar dat ze botsen op heel wat drempels.

Werkzoekenden in SWT krijgen bovenop hun uitkering een vergoeding van hun voormalige werkgever. In het algemeen is het systeem toepasbaar vanaf de leeftijd van 62 jaar, maar in bepaalde gevallen kan het al vanaf 58 of 60 jaar.

Aangepast beschikbaar

Volgens federale regelgeving moeten die mensen “aangepast beschikbaar” zijn voor de arbeidsmarkt. Dat betekent dat ze niet zelf naar werk moeten zoeken, maar dat ze wel moeten ingaan op passende voorstellen van VDAB. Toch stappen velen in het systeem met het idee dat ze op brugpensioen zijn en geen stappen naar werk meer moeten ondernemen, zegt de arbeidsbemiddelingsdienst.

VDAB benadrukt dat SWT’ers gecontacteerd worden. Vaak krijgen ze zelfs voorrang op andere werkzoekenden omdat ze door hun leeftijd een lagere kans op werk hebben, klinkt het.

Gezondheidsproblemen

Maar de groep botst op heel wat drempels. “Vooral gezondheidsproblemen vormen een drempel voor deze groep. Voor 40 procent is de stap naar een job onder meer daardoor te groot geworden”, aldus VDAB. “Er speelt ook een mentale drempel. Als je in je hoofd al op brugpensioen bent, dan is het voor onze bemiddelaars heel moeilijk om iemand nog gemotiveerd te krijgen om enthousiast te gaan solliciteren.” Ook een gebrek aan digitale vaardigheden, opleiding of mobiliteit speelt een rol.

Opvallend is dat VDAB ook wijst op een gebrek aan kansen door werkgevers, terwijl de studie de oorzaak voor de beperkte doorstroming naar nieuw werk veeleer langs werknemerszijde zoekt. VDAB verwijst daarbij naar vroeger onderzoek van arbeidseconooom Stijn Baert waaruit blijkt dat oudere kandidaten bijna 40 procent minder kans hebben om uitgenodigd te worden voor een jobinterview.

SWT’ers aan de slag krijgen, is volgens VDAB dan ook een gedeelde verantwoordelijkheid. Er is aandacht nodig voor werkbaar werk tot het einde van de loopbaan, luidt het. Aan de werkgevers vraagt VDAB om zestigplussers zoveel mogelijk kansen te geven, en aan de beleidsmakers vraagt de organisatie “een wettelijk kader dat werken zoveel mogelijk stimuleert”.

Belga