De 8 urenwerkdag of 40 urenwerkweek: waar komt dat eigenlijk vandaan?

Kruipt in jouw werkweek ook zo’n 40-tal uur bloed, zweet en tranen? Zo ja, dan heb je je naar alle waarschijnlijkheid wel al eens afgevraagd waarom een werkweek nu net bestaat uit 5 x 8 uur? Wij geven graag tekst en uitleg.

Volgens de Belgische wet telt een (voltijdse) werkweek in principe 38 uur. Je mag meer uren kloppen, tot 40 uur om exact te zijn. In principe heb dan jaarlijks recht op maximaal 12 inhaalrustdagen. In de praktijk wordt die 40 urenwerkweek echter als vanzelfsprekend genomen. Zeker in de privésector. Van inhaaldagen is daar doorgaans geen sprake.

Hele klus

Vind je 8 uur per dag – 40 uur per week aan de slag zijn al een hele klus? Dan moet je dat in het licht van de geschiedenis mogelijk toch even bijstellen. Al in het pre-industriële tijdperk was het gangbaar om gemiddeld tien uur of meer per dag te werken. Dat begon vaak al van jongs af aan totdat je uiteindelijk het loodje legde. Vandaar het gezegde: ‘werken totdat je erbij neervalt’. Het was dan ook zo dat men in de middeleeuwen leefde om te werken, niet omgekeerd.

Textielbaron

De komst van het industriële tijdperk bracht daarin geen beterschap. Werkdagen van twaalf à veertien uur waren plots geen uitzondering meer. Iedereen moest mee in de productiviteitsmallemolen. Kinderarbeid vormde daarbij geen uitzondering. Door de komst van machines, processen en productiequota ging de druk op de werknemers bovendien plots een pak hoger liggen. Het was de Britse textielbaron slash sociale hervormer Robert Owen die in de negentiende eeuw voor het eerst zou oproepen tot acht uur werk, acht uur recreatie en acht uur rust.

Druppelsgewijs omgezet

Het zou echter nog meer dan honderd jaar duren eer dat idee druppelsgewijs in de praktijk werd omgezet. Onder druk van de vakbonden begon Owens idee weliswaar ingang te vinden. Begin 20ste eeuw werd in België de zondagsrust in het leven geroepen en al snel daarna volgde een verbeten strijd voor de 8 urenwerkdag. Die kwam er omstreeks 1921. Het verlies aan arbeidsduur werd goedgemaakt via doorgedreven automatisering en bandwerk. De gemiddelde werkweek liep echter nog altijd van maandag tot en met zaterdag.

40 urenwerkweek

Vervolgens zou het tot vlak na WOII duren eer de 45 urenwerkweek op tafel kwam en ook werd ingevoerd in de bedrijven. De werkweek van vijf dagen werd vervolgens ingevoerd vanaf 1955. Op de 40 urenwerkweek zou het vervolgens nog wachten zijn tot begin jaren 70 van vorige eeuw. Omstreeks 1974 werd in de meeste cao’s de 40 urenwerkweek en de werkweek van vijf dagen als standaard gehanteerd. Pas in 1978 werd die sectorale overeenkomst ook in wetsvorm gegoten. De 40 urenwerkweek van vijf dagen is vanaf dan een feit. Bedank dus maar je ouders en grootouders voor het comfort dat je vandaag als professional ervaart.

Pascal Dewulf