Oplichterssyndroom: belazer jij de boel in je job? 

Jezelf en je collega’s voor de gek houden over je professionele capaciteiten? Jazeker, er bestaat zoiets als het imposter syndrome. Vrij vertaald betekent dit ‘oplichterssyndroom’. En dit is hoe het jouw werk en welzijn kan saboteren.

Het oplichterssyndroom zorgt ervoor dat je je eigen prestaties niet kan ‘internaliseren’. Met andere woorden: ook al ben je ontzettend goed in je job, je kan dat niet voor jezelf bevestigen. Daardoor ga je je goede prestaties toeschrijven aan externe factoren zoals geluk, timing of doordat je collega’s om de tuin leidt. Je leeft bijgevolg met het gevoel of de overtuiging dat je een bedrieger bent en je je succes eigenlijk niet verdient. En je daardoor ook vroeg of laat door de mand gaat vallen. Maak je al eens een professionele uitschuiver dan zal je dat doorgaans wel helemaal aan jezelf toeschrijven.

Voortdurend op je hoede

Het moet niet gezegd dat je jezelf (en je collega’s) hierdoor onnodig onder druk zet. Vaak kan het ook zo aanwezig zijn in jouw professionele leven dat je functioneren er echt gaat onder lijden. Je loopt immers voortdurend rond met het idee dat je baas of collega’s zullen ontdekken dat je eigenlijk incompetent bent. Of erger nog: dat je dingen die je werkgewijs eigenlijk zou moeten doen, gaat uitstellen. Je leeft immers voortdurend met het idee dat bij elke stap die je in je werk neemt mensen zullen ontdekken dat je eigenlijk niet geschikt bent voor de job. 

Niet goed genoeg

Moet je dan stante pede naar de psycholoog? Neen, niet echt. Het oplichterssyndroom is immers geen psychische aandoening, maar een kwalijke persoonlijkheidstrek. Niet zelden komt die voort uit het feit dat je als kind te weinig bevestigend bent opgevoed door je ouders. En je daardoor steevast aan het twijfelen gaat over je eigen kunnen. En er steevast dat stemmetje is dat je vertelt dat je niet goed genoeg bent of dat je tijdens een meeting beter kan zwijgen omdat je anders toch maar foute dingen gaat zeggen. Wanneer je er vanaf wil komen, moet je dus met jezelf aan het werk.

Als sneeuw voor de zon

Hoe kan je dat oplichterssyndroom definitief het nakijken geven? Vraag je baas en collega’s regelmatig om feedback. Wanneer je telkens 10/10 krijgt, weet je dat er eigenlijk geen probleem is. Ook wanneer je 8/10 of 9/10 krijgt. En jij dat probleem van je eigen (gebrek aan) kunnen eigenlijk zelf creëert. Laat je dan ook niet in de hoek drijven door het oplichterssyndroom. En daardoor bijvoorbeeld voortdurend je collega’s te willen behagen. Of successen te willen boeken om daarmee te kunnen uitpakken naar je baas en collega’s. Probeer daarentegen echt bewust te worden van je eigen kunnen. Het oplichterssyndroom zit in je hoofd en het moet eruit. Alleen zo kan je productief, doelgericht en in harmonie met je collega’s aan de slag blijven. Communiceer met hen over de dingen en hoe je het werk ervaart en samen doet. Door regelmatige feedback en communicatie zal dat oplichterssyndroom uiteindelijk verdwijnen als sneeuw voor de zon.

Pascal Dewulf